HomeMuftijstvaMuftijstvo preševskoHAXH-XHI edukim shpirtëtor dhe fizik 26. Decembra 2007. Muftijstvo preševsko 2874 * وَأَذِّن فِي ٱلنَّاسِ بِٱلْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالاً وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَميِقٍ * لِّيَشْهَدُواْ مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُواْ ٱسْمَ ٱللَّهِ فِيۤ أَيَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُمْ مِّن بَهِيمَةِ ٱلأَنْعَامِ فَكُلُواْ مِنْهَا وَأَطْعِمُواْ ٱلْبَآئِسَ ٱلْفَقِيرَ * ثُمَّ لْيَقْضُواْ تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُواْ نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُواْ بِٱلْبَيْتِ ٱلْعَتِيقِ * * Dhe thirr ndër njerëz për haxhin, se të vijnë ty këmbësorë e edhe kalorës me deve të rraskapitura që vijnë prej rrugëve të largëta.* (vijnë) Për të qenë të pranishëm në dobitë e tyre dhe që ta përmendin All-llahun në ato ditë të caktuara (në shenjë falënderimi) dhe për që i ka furnizuar me kafshë. Hani pra, prej tyre (kurbanave) dhe ushqeni të ngushtuarin e të varfërin.* Pastaj le të heqin papastërtinë e tyre, le t'i zbatojnë premtimet e veta dhe le të sillën (bëjnë tavaf) rreth shtëpisë së lashtë. * [ el-Haxh-xhi ] Në emër të All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! Falënderimet dhe adhurimet e pastërta i takojnë vetëm All-llahut-Zotit të të ghitha botërave. Bekimi dhe mëshira e Allahut qoftë mbi Muhammedin s.a.v.s , të cilin e dërgoi në këtë botë kalimtare udhrrëfyes dhe për ti nxjerrë njerëzit prej besimit në shumë zotëra në besimin në një ZOT , gjithashtu bekimet dhe mëshira e Tij qoftë mbi familjen e tij , mbi shokët e tij dhe mbi gjithë ata të cilët ndjekin udhzimet dhe porosit e tija deri në përfundimin e kësaj bote kalimtare . Në librin e Allahut – Kur`anin Fisnik gjejmë një numër të konsiderueshëm të verseteve të cilat flasin rreth njërit prej pesë themeleve mbi të cilat është ngritur Islami , pra rreth Haxhit . Në Kur`an edhe pse ceket ky themel Islam – haxhi- megjithatë në të nuk gjejmë diçka të përshkruar në mënyrë të hollsishme , në Kur`an nuk gjejmë sqarimin e dispozitave të haxhit , ky fakt nuk duhet të na habit , ngase e njëjta gjë ndodh edhe me ; namazin , zeqatin , ramazanin …etj , ku gjithashtu dispozitat e këtyre obligime nuk i gjejmë të sqaruara në mënyrë detaje , porse ato i sqaroi i Dërguari i Allahut – Muhammedi a.s që ishte një nder dhe rrespek nga ana e Allahut për Muhammedin a.s , kështu në lidhje me namazin ka thënë: “ Faluni ashtu siç më shihni mua duke u falur “ ndërsa në lidhje me haxhin ka thënë : “ Merrni nga unë rregullat e juaja ( që kanë të bëjnë me haxhin ) “ Arsyet mund të jenë të ndryshme , porse këtu qëndron fakti se sikur Allahu të përmblidhte të gjitha këto rregulla të cilat kanë të bëjnë me obligimet e lartpërmendura , vërtetë do të bëhej një Kur`an gjigant , ku do të ishte vështirë të mësohej përmendësh , e që kjo është mëshirë e Allahut xh.sh për ne i Cili nuk deshti të na ngarkoj me atë që nuk kemi mundësi ta bëjmë , ndërsa në anën tjetër Allahu xh.sh deshti që edhë I Dërguari I Tij Muhammedi a.s të participoj në nxjerrjen e disa rregullave që kanë të bëjnë me jetën praktike të myslimanëve , me këtë ai – Muhammedi a.s do të luaj rol të vaçant në mesin e atyre të cilët dota ndjekin në jetën e tyre të përditshme . NJË HISTORIK I SHKURTËR RRETH QABES Ibrahimi a.s së bashku me bashkëshorten dhe djalin e tij-Ismailin a.s shpërngulet në në kodrat FARAN afër Mekes , një ditë prej ditësh i merr ata dhe i vendosë pran Qabes së sotme në një dru të madh mbi Zemzemin . Aty i la që të dy , me vete kishin një trastë me hurme dhe një calik ( enë ) me ujë , ndërsa Ibrahimi u nis që të kthehej për në vendin e tij , mirëpo Sara iu vu prapa duke e pyetur : “ O Ibrahim , ti po shkon , ndërsa neve po na lë vetëm në këtë shkretëtirë , në këtë vend të thatë , po na lë në këtë lugin në të cilën nuk ka njeri të gjallë dhe asgjë tjetër .” Këtë e përsëriti disa herë , ndërsa Ibrahimi a.s nuk dha kurfar përgjigjeje dhe as që kthehej dot kah ajo , atëherë ajo i tha : “ A Allahu të ka urdhëruar të veprosh kështu ? Po I përgjigjet Ibrahimi a.s , ndërsa ajo tha “ Ne nuk do të jemi të humbur “ dhe u kthey mbrapa . Ibrahimi a.s largohej derisa nuk shihej , u kthye në drejtim të Qabes i ngrit duar drejt qiellit duke u lutur me këtë dua të cilën e gjejmë në Kur`anin Fisnik * Zoti ynë! unë një pjesë të familjes sime e vendosa në një luginë, ku nuk ka bimë, e pranë shtëpisë Tënde të shenjtë. Zoti ynë (i vendosa aty) që të falin namazin, pra bën që zemrat e disa njerëzve të mallëngjehen për ata, dhe, për të falënderuar me mirënjohje, furnizoj ata me fruta . * ( Ibrahim – 37 ) Haxhereja së bashku me të birin e saj Ismailin a.s mbetet në mes të shkretëtirës e ncila kujdej për të birin e saj , ushqimi i fëmisë shkonte duke u harxhuar , kur e pa se djali i saj filloi të qante nga etja dhe uria që kishte , nuk pati më durim ta shikonte atë se si përpëlitej , andaj u drejtua kah Safa një bregore më afër saj , u ngjit mbi të me shpresë se mos po e sheh dikë , pastaj u lëshua te poshtë dhe kur arrin në mes të luginës e ngrit fundin e fustanit të vet dhe filloi të vrapoj në drejtim të bregores tjetër Merva ku u ngjit edhe në të , shikonte me shpresë mos po e sheh dikë por kot , kështu veproi shtatë herë , në lidhje me këtë Ibn Abasi transmeton se I Dërguari I Allahut ka thënë : “ Për këtë arsye njerëzit vrapojnë në mes Safas dhe Merves ( bëjnë Saëjin ).“ Kur për herë të fundit u ngjit në Merve , dëgjoi një zë dhe iu drejtua vet-vetes duke i thënë “ hesht “ ajo me vëmendje të madhe përcillte zërin që dëgjonte dhe tha “ të dëgjova , amund të më ndihmosh “ në ato momente pa një engjëll në vendin ku tani është Zemzemi duke mihur me këmbën e vet derisa doli uji , filloi ta rrethonte ujin dhe mbushte calikun për ti dhënë djalit të saj . Ibn Abasi r.a transmeton se i Dërguari i Allahut ka thënë : “ Allahu e mëshiroftë nënën e Ismailit , sikur ta kishte lënë Zemzemin ! apo ka thënë sikur të mos kishte marrë ujë prej tij , Zemzemi do të ishte burim i fuqishëm . “ Pasi që u ngop vet dhe i dha gji djalit të vet , engjëlli i tha : “ Mos ki frikë se nuk do të jeni të humbur , në këtë vend do të jetë Tmpulli i Allahut – Qabeja – të cilën do ta ndërtojë ky djalosh dhe babai i tij . Allahu nuk do të lejojë që të humbasin ata të cilët e pasojnë Atë .” Kështu me kalimin e kohës një grup ngafisi Xhurhum u vendosën përreth Mekes , me ç`rast panë një zog duke fluturuar dhe thanë se ky zog me siguri sillet rreth ujit , ku në fund vendosen aty me lejen e nënës së Ismailit a.s . Ata u vendosën aty , Ismaili a.s u rrit dhe prej këtij fisi edhe u martua , ndërsa Ibrahimi a.s e vizitoi të birin e tij dy herë por nuk e gjeti në shtëpi , ndërsa kur e viziton për herë të tretë e takon të birin e tij dhe fillojnë ndërtimin e Qabës , gjat ndërtimit dhe rrotullimit të saj ata luteshin duke thënë : * Edhe kur Ibrahimi dhe Ismaili, duke i ngritur themelet e shtëpisë (Qabes – luteshin): “Zoti ynë, pranoje prej nesh, se me të vërtetë Ti je që dëgjon dhe di ! .* Vendndërtimin e Qabes e përcaktoi vetë Allahu i Lartësuar , ku banorët e tokës do ti bëjnë ibadet Krijuesit të saj , andaj Allahu është Ai i Cili ia tregoi Ibrahimit a.s vendin e tempullit , vend ky i cili është përcaktuar që nga krijimii qiejve dhe i Tokës .Këtë e konfirmon edhe hadithi të cilin e transmeton Imam Buhariu dhe Muslimi , ku i Dërguari i Allahut ka thënë : “ Këtë vend Allahu e ka bërë të shenjtë atë ditë kur i ka krijuar qiejt dhe Tokën , dhe sipas urdhërit të Allahut do të mbetet i shenjtë deri në Ditën e Kijametit . “ Hafidh ibn Kethiri thotë se nuk kemi hadithe autentike të të Dërguarit të Allahut s.a.v.s në të cilat përmendet se Qabeja ka qenë e ndërtuar para Ibrahimit a.s . Këtë vend e kanë nderuar të gjithë Pejgamberët e Allahut , prej Ademit e deri në kohën e Ibrahimi a.s . Allahu I Lartësuar na bënë me dije nëpërmjet Kur`anit Fisnik se tempulli i parë i ngritur për ti bërë Ibadet njerëzit Krijuesit të tyre është Qabeja e ndërtuar në Meke , i Cili në librin e Tij Fisnik ka thënë : * Shtëpia (xhamia) e parë e ndërtuar për njerëz, është ajo në Bekë (Mekë), e dobishme udhërrëfyese për mbarë njerzëimin. * ( Ale Imrane – 96 ) RËNDËSIA DHE VLERA E HAXHIT Zbatimi i shtyllës më të fuqishme të Islamit “ namazi “ është ngusht i lidhur me shtyllën e pestë të tij “ haxhin “ , ngase pesë kohët e namazit të cilat besimtari-musliman i kryen , ai ato i falë në drejtim të Qabes e cila ndodhet në Meke , pra ajo (Qabeja) na qenka simbol i ibadetit të ithtarëve të Islamit . Haxhi është ibadeti i vetëm i cili lë gjurmë të thella në jetën shpirtërore dhe fizike të besimtarit , ai edhe pse është një udhëtim i gjatë e i mundimshëm megjithatë e gjithë kjo sakrificë e rëndë nuk e bënë atë të demoralizuar e të luhatur në kryerjen e tij . Besimtari-musliman qysh në fillim e kupton se haxhi është një prej stacioneve në të cilat ripërtrin jetën e tij shpirtërore , pastron vet-veten nga mëkatet , përsos personalitetin e tij islam para Allahut xh.sh . Haxhi ka vështirësit e tij të cilat muslimani i tejkalon me një lumturi të veçant , ngase ai është i vetëdijshëm se me këtë ai shpreh servilizimin e plotë ndaj Allahut të Lartësuar . Haxhi besimtarin e ushtron të bëhet edhe më i durueshëm ndaj mundimeve dhe vështirësive të cilat ai i perjeton , andaj për këtë arsye haxhi është krahasuar me luftën e cila bëhet në rrugën e Allahut xh.sh . Në haxh tubohen me miliona njerëz nga të gjitha viset e botës , vetëm haxhi të bënë të kuptosh se vërtetë të gjithë njerëzit e botës para Allahut janë të barabart , padallim : race , vendi , nacionaliteti , madhësie , pozitës shoqërore …etj , pra cili sistem pos sistemit islam mund ti bashkoj në këtë formë njerëzit e mbarë botës ? Dalja në Arafat simbolizon Ditën e Llogaris , daljen e njërëzve para Allahut të Lartësuar të cilët do të japin llogarin e tyre për veprat e tyre të bëra gjat jetës së tyre . Si çdo ibadet tjetër edhe haxhi duhet të kryhet me përpikësri dhe me një sinqeritet të pastërt , nëse dëshorojmë që te Allahu të jetë i pranuar , në lidhje me këtë thotë i Dërguari i Allahut : „ Kush e kryen haxhin me rregull dhe pa gabime , bëhet i pastërt sikur të jetë i lindur nga nëna përsëri .„ DOMETHËNJA E NOCIONIT „ HAXH „ DHE OBLIGUESHMËRIA E TIJ Në kuptimin filologjik fjala „ haxh „ do të thotë : të drejtuarit kah një gjë që është e madhërishme dhe e çmuar , ndërsa në kuptimin terminologjik të jurisprudemcës islame fjala „ haxh „ do të thotë : „ të vizituarit e Qabes dhe kryerja e ceremonive të caktuara , në kushte të caktuara dhe në kohë dhe vend të caktuar . „ Haxhi është njëri prej pesë kushteve të Islamit mbi të culat është ndërtuar ai , ky kusht argumentohet përmes fjalëve të Allahut , thënjëve të Muhammedit a.s dhe me koncenzues të dietarëve islam . 1. Argumenti nga Kur`ani Në lidhje me obligueshmërin e haxhit thotë Allahu xh.sh : * Për hirë të All-llahut, vizita e shtëpisë (Qabes) është obligim për atë që ka mundësi udhëtimi te ajo, e kush nuk e beson (ai nuk e viziton); All-llahu nuk është i nevojshëm për (ibadetin që e bëjnë) njerëzit.* ( Ale Imrane – 97 ) 2. Argumentet nga hadithet Ndërsa hadithe të Muhamedin a.s në lidhje me obligueshmërin e tij kemi të shumta , një ndër ato është edhe hadithi të cilin e transmeton Ibn Omeri r.a se i Dërguari i Allahut ka thënë : „ Islami është i ndërtuar mbi pesë shtylla : dëshmia se nuk ka Zot tjetër pos Allahut dhe se Muhammedi a.s është i Dërguari i Tij , falja e namazit , dhënja e zeqatit , agjërimi i Ramazanit dhe kryerja e Haxhit për atë që ka mundësi . „ Ndërsa hadithin të cilin e tramsmeton Muslimi dhe Nesaiu nga ebu Hurejreja r.a i cili ka thënë se i Dërguari Allahut mbajti një ligjeratë dhe tha : „ O ju njerëz , Allahu ua bëri juve obligim haxhin , andaj kryene atë „ një njeri tha : A për ç`do vit o i Dërguar i Allahut ? Heshti ( Muhammedi s.a.v.s ) derisa e përsëriti tri herë . Tha i Dërguari i Allahut s.a.v.s : „ Sikur të kisha thënë po , do t`ju bëhej obligim , e ju këtë nk do të kishit mundësi ta bëni „ ( muttefekun alejhi ) . Pra kemi hadithe të shumta të cilat argumentojnë obligueshmërin e haxhit , hadithe të cilat kanë arritur gradën e haditheve mutevatir . 3. Koncezuesi i dietarëve Islam Si argument për obligueshmërin e haxhit kemi edhe koncenzuesin e dietarëve musliman , duke filluar prej sahabeve e deri në kohën tonë , ku çdo musliman i cili plotson kushtet për ta kryer haxhin , e ka për obligim ta bëjë edhe atë vetëm një herë gjat jetës së tij , duke u bazuar në hadithin e lartëshënuar të transmetuar nga Ebu Hurejreja . Ai i cili mohon obligueshmërin e haxhit apo së paku mendon se ai ( haxhi ) mund të kryet në ndonjë vend tjetër pos Mekes (Qabes), personi i tillë konsiderohet pabesimtarë. TË SHPEJTUARIT KRYERJES SË HAXHIT Të gjithë dietarët islam janë të një mendimi se haxhi është obligim i cili me plotsimin e kushteve nuk guxon të anashkalohet apo të lihet pas dore , ndërsa sa i përket asaj se ky obligim a duhet të kryet menjëherë me plotsimin e kushteve të tija apo mund të lihet edhe për më vonë , dietarët islam kanë mendime të ndryshme . Sipas një mendimi të Imam Ebu Hanifes dhe Ebu Jusufit , këtë mendim e përmban edhe Imam Maliku , Imam Ahmedi dhe Mazini në mesin e Shafiitëve , se personi i cili përbush kushtet e haxhit , atë duhet ta bëjë menjëherë , për argument e marrin hadithin e të Dërguarit s.a.v.s i cili ka thënë : “ Kush ka mundësi ta kryej haxhin dhe nuk e kryen , për atë njësoj është të vdes si hebrej apo i krishter .” Zbatimi i obligimeve nuk duhet të mirret me rezerv , ato duhen të kryen menjëherë me plotsimin e kushteve , ngase pesoni i cili vonon zbatimin e obligimeve jetën e tij nuk e ka në dorë porse ajo është në dore të tjetër kujt , andaj asnjë njeri nuk ka garanc se do të jetojë deri vitin e ardhshëm apo deri në herën e dytë ku ndoshta do të plotsoheshin kushtet e ndoshta jo . Sido që të jetë , zbatimi i këtij obligimi ( i haxhit ) është më mirë të bëhet me plotsimin e kushteve apo thënë ndryshe në moshën kur njeriu është më i ri ku shëndeti i tij është shumë më i mirë , se sa të lihet për më vonë , puna e të riut nuk është e njëjtë sikur e personit të moshuar . Kemi një mendim shumë të gabuar , i cili është përhapur në mesin e njerëzve , të cilët mendojnë se haxhi duhet të kryet pasi të të rregullohen problemet familjare , apo siç mendojnë disa gjoja se i riu nuk ka mundësi ta prmbajë veten pas haxhit , I nderuar të gjitha këto janë përshpëritje të shejtanit dhe të ushtarëve të tij – besimdobëve – të cilët mundohen ti ikin këtij obligimi duke gjetur arsye të pa arsyeshme , ngase vetëm veprat e tyre të këqia janë shkaktare të cilat i pengojnë në zbatimin e urdhërave të Allahut xh.sh dhe asgjë tjetër . Shumë herë dëgjojmë fjalë dhe ide edhe më banale se këto , dëgjojmë se si disa përpiqen që njerëzit ti bindin dhe ti largojnë nga ky obligim , duke u thënë se për ty më mirë do të ishte që këto të holla ti shpenzosh për të varfër apo diku tjetër , se sa të shkosh në haxh , tërë këtë e thonë në emër të patriotizmit , në emër të humanizmit , në emër të progresivitetit …etj , ndërsa këta të shkretë harrojnë humanizmin etyre i cili shpenzohet në pushimet verore për çdo vit edhe atë jo një anëtar i famijles por të gjithë , pastaj shpenzimet nëpër kafene , në lojëra ( bixhoze ) të lloj-llojshme …etj . Sedi sa këtu ka vend për humanizëm , hulumtoni se sa harxhime ( shpenzime ) bëhen gjatë pushimeve verore nga humanistët e thatë dhe krahasoni me haxhimet e haxhilerëve tanë të cilëve një herë gjatë jetës së tyre iu është dhënë mundësia të shkojnë në haxh , dhe numrin e të sëmurëve të cilët shkojnë për të shëruar në deti – edhe atë për çdo vit – po për fat të keq prap mbesin të sëmurë . Ç`ËSHTË HAXHI MEBRUR ( I PRANUAR ) Kemi mendime të ndryshme në lidhje me atë se cili është haxhi mebrur , kështu disa kanë thënë ky haxh është : hxhi në të cilin nuk ka mëkatë , haxhi I cili është bërë me përgatitje apo haxhi pas së cilit nuk ka mëkate . E kishin pyetur të Dërguarin e Allahut se cilat janë veprat më të mira , ishte përgjigjur : “ Besimi në Allahun “ Pastaj cilat ? Tha : “ Lufta në rrugën e Allahut “ Pastaj cilat ? Tha : “ Haxhi mebrur “ Imam Shevkani r.a ka thënë se nëse dikush të pyet se cilat janë veprat më të mira , përgjigjeja duhet të ipet sipas personit , nëse personi është i flaktë për në luftë , atij duhet ti themi se lufta ëhtë më e mirë për ty , ndërsa nëse njeriu është i pasur këtij njeriu duhet zbukuruar haxhin në mënyrë që ta kryej atë , kështu do të bënim harmonizimin e haditheve të të Dërguarit të Allahut . Përgatiti: M. Fikret Limani