Probuðene nade – iznevjerena očekivanja

Izgledi demokratije su direktno povezani sa uspješnim rješavanjem ili
usmjeravanjem duboko ukorijenjenih etničkih konflikata i u okviru ovoga
rješavanje pitanja statusa manjina i garantovanja njihovih osnovnih  prava. Drugačiji pravci nove demokratske politike prema manjinama
otvoreni su tek poslije pada režima Slobodana Miloševića.

To novo vrijeme jedne malo drugačije politike, “demokratske”, imalo je zadatak da ublaži i radi na uklanjanju negativnih posljedica bliske prošlosti, koja je obilježena ratovima, protjerivanjima, siromaštvom, diskriminacijom, ali i čestim ekscesima od strane “većine” prema “manjini”. U vrijeme strahovlade i opšteg bezakonja poštovanje osnovnih manjinskih prava nije postojalo. Bošnjaci u Sandžaku nisu imali pravo na službenu upotrebu maternjeg jezika, razvijanju i institucionalnom očuvanju svoje nacionalne kulture, informisanju na maternjem jeziku, ali ne smijemo zaboraviti činjenicu da je i osnovno ljudsko pravo, pravo na život, bilo dovedeno u pitanje. Država je ipak uz insistiranje Evropske unije riješila da zakonski institucionalizuje pitanje nacionalnih manjina u Srbiji.
Poslije najšire javne debate, februara 2002. godine, u Saveznoj skupštini usvojen je Zakon o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina, kojima se oblast manjinske politike ureðuje meðunarodnim standardima. Dalji nastavak usvajanja zakonske regulative uslijedio je početkom 2003. godine usvajanjem Ustavne povelje, formirana je državna zajednica Srbija i Crna Gora, kao nasljednica prethodne Savezne Republike Jugoslavije. Sastavni dio Ustavne povelje je i Povelja o ljudskim i manjinskim pravima i graðanskim slobodama, koju je Savezna skupština usvojila i proglasila 28. februara.
Ta dva akta čine temeljne konstitutivne dokumente državne zajednice Srbija i Crna Gora, kojima je ujedno dat i širok pravni okvir za zaštitu i unapreðenje položaja nacionalnih manjina. Ustavnom poveljom je predviðeno da će države članice urediti ljudska i manjinska prava u oblastima koje su u njihovoj nadležnosti. Da bi zaokružila kompletnu legislativu u oblasti manjinske politike, usvojena je i ratifikovana Evropska povelja o regionalnim i manjinskim jezicima, kao i Okvirna konvencija za zaštitu nacionalnih manjina. Posljednji dokument je novijeg datuma i po prvi put je tretman manjina dat u nadležnost Savjeta Evrope. U članu 27 Pakta UN za graðanska i politička prava stoji da lica koja pripadaju etničkim, religioznim ili jezičkim manjinama „…neće biti lišena prava da u zajednci sa ostalim članovima njihove grupe uživaju u sopstvenoj kulturi, ispovijedaju svoju vjeru ili govore svojim jezikom“.
Septembra mjeseca 2003. godine, koristeći pravo na osnovu Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina i Pravlinika o radu elektorske skupštine, u Novom Pazaru je održana Izborna skupština Bošnjačkog nacionalnog savjeta. Jednoglasno je donijeta odluka da funkciju predsjednika Savjeta obavlja predsjednik koalicije “Lista za Sandžak” Sulejman Ugljanin. U radu elektorske skupštine nisu učestvovali predstavnici svih političkih partija koje djeluju u Sandžaku, prije svega Sandžačka demokratska partija i Stranka za Sandžak, čiji su predstavnici tada zastupali stav da još uvijek nisu sazreli pravni i politički uslovi za formiranje Savjeta. Tada formiran Savjet nije bio odraz pluraliteta političkih i društvenih činilaca u Sandžaku, već jednostrana institucija formirana i podržana od strane jedne političke partije. Koristeći prava koja propisuje zakon, Savjet je odmah po osnivanju usvojio niz odluka, prije svega, odluku o nacionalnim praznicima i simbolima i ustanovio niz značajnih datuma, kao što su: Dan zastave, Dan sjećanja, Dan Sandžaka, ali i odreðen broj kulturnih manifestacija. 
Isti zakon je propisivao da učenici imaju pravo u školi izučavati svoj maternji jezik. Meðutim, izučavanje maternjeg jezika dovelo se u pitanje. Iako su Bošanjaci u tri sandžačke opštine ispunjavali ove uslove, zbog neažurnosti Nacionalnog savjeta, ali i aktivne blokade tadašnjeg Ministarstva prosvjete, bosanski jezik nije na vrijeme postao izborni predmet. Tadašnja Koštuničina vlada nije prihvatala termin “bosanski jezik” koji je kao maternji jezik svih Bošnjaka i Bošnjakinja zvanično prihvaćen na skupu bošnjačkih intelektualaca u Sarajevu. Kontraverzna Koštučničina ministarka prosvjete Liljana Čolić nije htjela da potpiše odluku o uvoðenju bosanskog jezika u škole u Sandžaku, već je to tada učinio njen nasljednik Slobodan Vuksanović. U selu Ljeskova, u opštini Tutin, 22. oktobra 2004. godine u OŠ “Ibrahim Bakić” održan je prvi čas bosanskog jezika. Danas je u našem školskom sistemu bosanski jezik izborni predmet.
Savjet se u dosadašnjem radu bavio i izdavačkom djelatnošću. „Bošnjačka riječ“ je jedino glasilo ove institucije koje izlazi jedanput godišnje.

Fahrudin Kladničanin
Glas islama, broj 187, 1. april 2010.
Nastavit će se …