HomeGlas islamaAnalizePARALELE Memoranduma SANU-a i Strategija Vlade Srbije: Princip je isti, sve su ostalo nijanse 24. Maja 2011. Analize 767 Osim što je 25 godina starija i modernije upakovana, Strategija nosi prizvuk Memoranduma SANU-a. Integritet srpskog naroda i njegove kulture u čitavoj Jugoslaviji postavlja se kao sudbinsko pitanje njegovog opstanka i razvoja zlokobna je poruka Memoranduma Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) iz jeseni 1986. godine. Otac nacije Njega su 24. i 25. septembra 1986. godine kao svoje mišljenje o stanju u tadašnjoj Jugoslaviji u beogradskim „Večernjim novostima“ iznijeli članovi SANU-a Pavle Ivić, Antonije Isaković, Dušan Kanazir, Mihajlo Marković, Miloš Macura, Dejan Medaković, Miroslav Pantić, Nikola Pantić, Ljubiša Rakić, Radovan Samardžić, Miomir Vukobratović, Vasilije Krestić, Ivan Maksimović, Kosta Mihajlović, Stojan Čelić, čiji je mentor bio ideolog i otac nacije Dobrica Æosić, koji je, znakovito, samo godinu prije Memoranduma „suosjećajno portretirao četničkog ideologa Dragišu Vasića“. Upravo će ta težnja za „cjelovitošću“ začeta u glavi čovjeka čiji duh još lebdi Srbijom, a kako je primijetio ugledni britanski historičar Noel Malkolm (Malcolm), odvesti Jugoslaviju u propast i dati podlogu za agresiju Srbije na BiH i Hrvatsku, genocid u našoj zemlji, užasne zločine na Kosovu… Memorandum je tada provodio kasapin Slobodan Milošević, dok Memorandum 2 svojom „dvostrukom igrom“ danas ima zadatak provesti srbijanski predsjednik Boris Tadić. Predsjednik Srbije Boris Tadić Upravo taj zlokobni pojam „integriteta“ provlači se i kroz Strategiju očuvanja i jačanja odnosa matične države i dijaspore i matične države i Srba u regionu koju je 21. marta ove godine usvojila Vlada Srbije, a nedavno je, uz odreðene izmjene, objavljena i u „Službenom glasniku Republike Srbije“ broj 4/2011 i 14/2011. Osim što je 25 godina starija i modernije upakovana, Strategija nosi prizvuk Memoranduma SANU-a, ali i Načertanija Ilije Garašanina i Velike Srbije Stevana Moljevića. Ne bez razloga, mnogi Strategiju smatraju Memorandumom 2 i nastavkom Æosićevog dokumenta koji je raspirio mržnju u bivšoj Jugoslaviji i doprinio širenju nasilja i užasnim ratovima. Uostalom, Strategija Vlade Srbije (Memorandum 2) je i došla na valu pitanja brojnih akademika SANUa: „Kuda to ide Srbija“? Nema sumnje da je Strategija kreirana na idejama akademika SANU-a i da je prije jednoglasnog usvajanja na Vladi Srbije temeljito iščitana u beogradskoj Knez Mihailovoj 35. Za razliku od država regiona, gdje je ona temeljito iščitana i protumačena miješanjem u unutrašnje odnose, iz vrha države BiH, jasno, niko nije reagirao. Strategija je tako, kao i mnogo šta drugo, prošla gotovo neopaženo! – Aktivnom nacionalnom politikom prema srpskom narodu u regionu, danas, Republika Srbija želi da očuva njegovu kulturnu raznolikost i identitet, da podstakne njegovu regionalnu različitost priznajući i potvrðujući time ranije priznate političke granice – navodi se u Strategiji u dijelu „Projekcije očuvanja i jačanja matične države i Srba u regionu“. U tom dokumentu, koji u sjećanje vraća najcrnje slike genocida, agresije i ratnih stradanja, insistira se na tezi da je „Srbiji potrebna strategija u domenu očuvanja odnosa matične države i dijaspore, kao matične države Srba u regionu“ i da se Strategijom želi „odreðivati pravac očuvanja i jačanja odnosa matične države i dijaspore, kao i matične države i Srba u regionu“. Uz „buðenje nacionalne svijesti“, insistira se na „želji da se objedine sve snage jednog naroda“! Kao i u Memorandumu SANU-a, korijeni ovakvih zahtjeva se traže u činjenici da oko četiri miliona Srba (od toga dva miliona u našem regionu), odnosno „gotovo trećina našeg stanovništva živi izvan granice Republike Srbije“. Analizira se šta je dovelo do toga da se „Srbi naðu izvan granica svoje matične države“, te se pomoć dijaspore ima „iskoristiti i za potrebe unutrašnje i spoljne politike Srbije“. Nadalje, pojašnjava se da je srpski narod stoljećima živio na prostorima Balkana i srednje Evrope, te da je „srpski narod 1992. godine izgubio državu u kojoj je tokom većeg dijela 20. vijeka živio, makar formalno, politički, ekonomski i kulturno ujedinjen“. – Republika Srbija je mala država i njeni su interesi prije svega vezani za region Balkana. Logično je da bi osnova njene spoljne politike trebao da bude upravo njen narod koji je sticajem istorijskih okolnosti ostao izvan zajedničke države… U tu svrhu, neophodno je da se Srbima u regionu omogući ostvarenje punih ljudskih, kolektivnih političkih, ekonomskih, socijalnih i vjerskih prava – precizira se u Strategiji i neskriveno iskazuje spremnost na miješanje u unutrašnje odnose. Kao „mjera za ostvarenje cilja“ Strategije naglašava se „pozicioniranje Srbije kao matične države svih njenih državljana koji žive u inostranstvu, Srba u regionu, kao i pripadnika srpskog naroda, iseljenika sa teritorije Srbije iz regiona i njihovih potomaka“. Takoðer, Strategija se poziva na Ustav Srbije i čitav niz zakona, deklaracija i strategija Vlade Srbije. Meðu njima je i Deklaracija o proglašenju odnosa izmeðu otadžbine i rasejanja odnosom najvećeg državnog i nacionalnog interesa“ (Službeni glasnik Republike Srbije broj 86/06) iz 2006. godine koju je potpisao tadašnji premijer Srbije Vojislav Koštunica! To samo dokazuje da predsjednik Tadić, inače sin akademika SANU-a Ljubomira Tadića, (prijatelja Dobrice Æosića) i aktuelna Vlada Srbije samo nastavljaju velikodržavni projekt davno definiran, uz ostalo, i Memorandumom SANU-a. Kao i u Memorandumu SANU-a, u Strategiji se dotiče i pitanje obrazovanja pa se zadužuju Ministarstvo za dijasporu, Ministarstvo prosvjete, Ministarstvo nauke i Ministarstvo vjera da „moraju posebnu pažnju obratiti na unapreðenje rada obrazovnih programa u dijaspori proširenjem kapaciteta i unapreðenjem nastavnih sadržaja i iznaći modele za stipendiranje darovitih i talentiranih učenika i studenata“. Na sličan način, 25 godina ranije, interes Srbije vidio je i Memorandum SANU-a: – No, srpski narod u Hrvatskoj nije samo kulturno odsječen od matice, već matica nema mogućnosti da se o njegovoj sudbini, o ekonomskom i kulturnom položaju obavijesti ni približno onoliko koliko neke nacije u Jugoslaviji imaju veze sa svojim sunarodnicima u drugim zemljama. …Integritet srpskog naroda i njegove kulture u čitavoj Jugoslaviji (danas regionu, op. a.) postavlja se kao sudbinsko pitanje njegovog opstanka i razvoja – pisali su akademici. Danas Vlada Srbije, opet, ponavlja da „politika Republike Srbije prema srpskom narodu u regionu mora biti jedan od osnovnih stubova naše spoljne i značajan segment prosvjetne i kulturne politike“. Matična država – Strategija državne politike prema srpskom narodu u regionu trebalo bi da bude sprovoðena u kontinuitetu, sredstvima koja odgovaraju mogućnostima države i saobražena praksi razvijenih država i susjeda. Pod terminom „region“ podrazumijeva se oblast jugoistočne Evrope u kojoj srpski narod živi kao autohtono stanovništvo od vremena doseljavanja i stupanja na istorijsku pozornicu. Riječ je o stanovništvu koje živi izvan teritorija današnje Republike Srbije u granicama BiH (Republike Srpske i Federacije BiH), Crne Gore, Republike Hrvatske, Republike Makedonije, Republike Slovenije, Republike Maðarske, Republike Albanije i Rumunije – ističe se u dokumentu. Dobrica Æosić Korijen problema koji se ogleda u činjenici da Srbi žive izvan granica matične države takoðer su prije četvrt stoljeća prepoznali zlokobni akademici. – Bitnu težinu pitanja položaja srpskog naroda daje okolnost da izvan Srbije, a pogotovu izvan Uže Srbije, živi veoma veliki broj Srba, veći od ukupnog broja pripadnika pojedinih drugih naroda. Prema popisu iz 1981. godine van teritorije SR Srbije živi 24 posto, odnosno 1.958.000 Srba, što je znatno više nego što je u Jugoslaviji Slovenaca, Albanaca, Makedonaca, uzetih pojedinačno, a skoro isto koliko i Muslimana. Van užeg područja Srbije živi 3.285.000 Srba ili 40,3 posto ukupnog njihovog broja. U opštem dezintegracionom procesu koji je zahvatio Jugoslaviju, najtežom dezintegracijom pogoðeni su Srbi. Sadašnji tok kojim se kreće naše društvo u Jugoslaviji potpuno je obrnut od onog kojim se ono decenijima i vijekovima kretalo dok nije stvorilo zajedničku domovinu. Taj proces usmjeren je ka potpunom razbijanju nacionalnog jedinstva srpskog naroda – pisala je tada srpska inteligencija. U tom smislu konstatirali su da „nijednom drugom jugoslovenskom narodu nije tako grubo osporen kulturni i duhovni integritet kao srpskom narodu“. To je teza koja se provlači i kroz najnoviju strategiju. – Dok se slovenačka, hrvatska, makedonska i crnogorska kultura i književnost danas integrišu, srpska je jedina sistematski dezintegriše. Uspostavljanje punog nacionalnog i kulturnog integriteta srpskog naroda, neovisno od toga u kojoj se republici ili pokrajini nalazio, njegovo je istorijsko i demokratsko pravo. …No, najveću nevolju čini to što srpski narod nema državu kao što je imaju svi ostali narodi – smatrali su, takoðer, autori Memoranduma. Uz ovakve činjenice, nije ni čudo što je Republika Srpska, kao jedini uspjeh srpske politike na kraju 20. stoljeća, kako ju je definirao ideolog Æosić, po Strategiji „predstavlja najvažniju oblast interesa i jedan od državnih i nacionalnih spoljnopolitičkih prioriteta Republike Srbije“. – Više od polovine srpskog stanovništva u regionu (izvan granica Republike Srbije) živi u Republici Srpskoj, a graðani Republike Srbije porijeklom iz Republike Srpske broje stotine hiljada. Uz zalaganje za dosljedno provoðenje Dejtonskog sporazuma, neophodno je pomoći i podstaći napredak Republike Srpske i njenih institucija. Ministarstvo spoljnih poslova Srbije trebalo bi da na svaki način diplomatski podrži napore za opstanak Republike Srpske i u zaštitu uzme njena prava pred EU, SAD, SE, OEBS i UN – stav je Vlade Srbije uobličen u Strategiji. Da Srbija dugoročno računa na 49 posto naše teritorije, potvrðuju i navodi da je „neophodno da nadležna ministarstva omoguće da svi graðani Republike Srpske koji to žele dobiju i srpsko državljanstvo“. Nadalje, zaduženo je Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja da podstiče ulaganja u oblastima Republike Srpske, a posebno u zonama s malim priraštajem u Hercegovini, Podrinju i Manjači, kao i zonama od „velikog strateškog značaja“, to jest u Brčkom, Posavini i dolini Une. – Ministarstvo prosvjete trebalo bi da nastavi s procesom objedinjavanja dvaju prosvjetnih sistema. Ministarstvo kulture treba da posveti dužnu pažnju unapreðenju kulture srpskog naroda u Republici Srpskoj i njenom povezivanju sa matičnom državom. Ministarstvo vjera trebalo bi da nastavi finansiranje i brigu o sveštenstvu i monaštvu radi njihove duhovne misije u funkciji očuvanja nacionalnog identiteta, pružanje pomoći vjerskim, kulturnim i obrazovnim ustanovama, izdavačkim projektima, radio i TV stanicama i obnovi i sanaciji sakralnih objekata (obnova sakralnog naslijeða srpskog naroda) konstatira se u dijelu spornog dokumenta o RS. Kada je u pitanju Federacija BiH, ni tu Srbija ništa ne prepušta slučaju, te se zahtijeva pomoć organa „matične države“ da bi se „pripadnici srpskog naroda obučili kako i na koji način mogu ostvariti svoja prava“. U „Željenim ciljevima“, navodi se u Strategiji, „Srbiji je u interesu da srpski narod u BiH očuva svoj entitet“. – Puna nacionalna, prosvjetna, ekonomska i kulturna prava u ostalim državama biće ostvarena ne samo zahvaljujući činjenici da su njihove vlade prihvatile ove standarde, već i zahvaljujući spremnosti Republike Srbije da nastupi kao partner i sufinansijer zajedničkih projekata ističe se. Isto tako, sasvim neskriveno Strategija nastoji Srbiju nametnuti kao ključnu državu regiona s obzirom na broj njenih „iseljenika“ u regionu, koji se našao „izvan granica matične države“. Tako se na mala vrata od Srbije želi stvoriti „balkanskog policajca“ koji će kroz težnju za „objedinjavanjem naroda“ kreirati politička kretanja u cijelom regionu. Pripajanje Bosne Memorandum SANU-a je upozoravao na „težnje da se srpski narod drži pod stalnom kontrolom“, a, prema njima, ideja vodilja je bila: „slaba Srbija, jaka Jugoslavija“. To je valjda tada akademicima dalo pravo da se bave i odnosima u Hrvatskoj, Sloveniji, na Kosovu, ali i Bošnjacima. – Nacija koja je poslije duge i krvave borbe ponovo došla do svoje države, koja se sama izborila i za graðansku demokratiju, i koja je u posljednja dva rata izgubila 2,5 miliona sunarodnika doživjela je da joj jedna aparatski sastavljena partijska komisija utvrdi da poslije četiri decenije u novoj Jugoslaviji jedino ona nema svoju državu. Gori istorijski poraz u miru ne da se zamisliti – pisali su akademici SANU-a u jesen 1986. godine, najavljujući praktično da se ta nepravda mora oružjem ispravljati. Za ostvarivanje prava srpskog naroda u regionu Srbija namjerava uložiti značajna diplomatska i finansijska sredstva. Prema programu Strategije, Srbija treba da, radi očuvanja stanovništva i održanja stabilnosti unutar svojih granica i jedinstva u regionu, ulaže sredstva u političke, ekonomske i prosvjetnokulturne programe posvećene Srbima u regionu. Kratkoročni cilj „Srbije je da ostvari stalnu, održivu i djelotvornu politiku prema Srbima u regionu, zaustaviti opadanje broja srpskog naroda u regionu, kao i spriječi dalje ugrožavanje sadašnjeg statusa koji srpski narod uživa u matičnim državama“. Srednjoročni cilj je pozicioniranje Srbije u regionu i maksimalni „stepen zaštite prava pripadnika srpskog naroda“! Dugoročnog cilja u Strategiji nema. Da ima, sigurno bi on bio pripajanje gotovo polovice BiH Srbiji ili, u najmanju ruku, nastojanje da taj teritorij bude nova srbijanska pokrajina, što, nažalost, već sada u mnogim pitanjima i jeste. Na sramotu svih onih koji su proteklih godina nosili „zastupanja“ bošnjačkih interesa! Drašković: Strategija je na tragu Miloševićeve politike Čak je lider Srpskog pokreta obnove (SPO) Vuk Drašković izjavio da je Strategija Vlade Srbije o odnosu prema srpskoj dijaspori u regionu protivan programu SPO, tako da je ministar za dijasporu i potpredsednik SPO Srðan Srećković nije smio predložiti Vladi. Drašković je agenciji Beta nedavno rekao da je to dokument koji je „na tragu Miloševićevske politike“. SPC kao ključni aparat provoðenja Strategije Srpska pravoslavna crkva (SPC) u Strategiji je prepoznata kao ključni aparat za provoðenje državnih interesa, posebno u regionu. – Od kako su Srbi počeli da se raseljavaju širom svijeta, pa do danas SPC je okupljala naše ljude. SPC ima svoje parohije u svim većim sredinama gdje Srbi žive širom svijeta. Naš nacionalni identitet meðu ljudima u dijaspori sve do novijeg vremena pretežno je oblikovala SPC. Tokom 20. vijeka ona je bila praktično jedina integrativna ustanova i most izmeðu matične države i dijaspore. Crkva je čuvala, pored vjere, nacionalnu kulturu i jezik Republike Srbije – potcrtava Strategija. Neophodno je, dodaje se, izgraditi održivu i funkcionalnu mrežu svih organizacija u dijaspori. – Strukturu ove mreže treba pažljivo planirati, a njena glavna „čvorišta“ mogu za početak predstavljati parohije SPC koje su stožer okupljanja dijaspore u svijetu. Republika Srbija (diplomatskokonzularna predstavništva Republike Srbije i Ministarstvo za dijasporu) i SPC moraju zajedno da rade na jačanju svijesti pripadnika dijaspore o potrebi jedinstvenog nastupa i dobroj integrisanosti – zaključuje se. Imamović: Vratiti istom mjerom Ugledni historičar s Filozofskog fakulteta u Sarajevu prof. dr. Enver Imamović ističe da Srbija i kroz novu strategiju nastavlja staru srbijansku politiku. – Srpsko rukovodstvo šalje destruktivnu poruku prema BiH i regionu. Ta zemlja nastoji da Kosovo kompenzira Republikom Srpskom. Sva ta nastojanja vide se kroz istupe Milorada Dodika, pa i njegove posljednje poruke da je RS, praktično, već samostalna država, kao i namjere da se katastar RS poveže sa srbijanskim. Krajnje je vrijeme da naše državno rukovodstvo istupi i odgovori na ove neodgovorne poteze. Možemo i mi potegnuti pitanje Sandžaka te se založiti za veću autonomiju Vojvodine. Problem se, a pokazuje to i historija, može riješiti jedino ako se vrati istom mjerom – rekao je Imamović za „Avaz“. DnevniAvaz.ba
