Bitka na Bedru

 DUBOKA I NEPRESUŠNA INSPIRACIJA POSLANIKOVOM UMMETU

Neizbježno je, kada se govori i piše o bitkama i pohodima koje je vodio Poslanik s.a.v.s., spomenuti riječi imama Ebu Hanife: „Poznavanje Poslanikovog životopisa zamjenjuje dobar dio fikha.” To je zato sto sama sira – Poslanikov životopis, pored toga što sadrži u sebi fikh – iznalaženje šerijatskih rješenja, sadrži i praktičnu primjenu istih, te brojne pouke i ibrete.

Premda se o ovoj bici mnogo zna, često sluša i nerijetko piše, želja mi je da se u ovom tekstu baci svjetlo na same pouke i poruke bitke, na „fenomen bedranski“ čiji izdanci traju i danas i trajat će dok je vijeka i svijeta, te čije plodove ubiramo i mi, muslimani današnjice.

Osnovne  činjenice koje se tiču ove bitke spomenut ćemo u par redova ispod, kao uvertiru u ono čime se želi poentirati ovim tekstom.

Rezime bitke na Bedru

Velika bitka na Bedru, ili “dan razgraničenja”, desila se druge godine po hidžri u mjesecu Ramazanu između skupine vjernika koja je prodala dunjaluk i između horde nevjerničke.

Sam povod bitke bio je pokušaj muslimana Medine da presijeku trgovačku karavanu mušrika Mekke koja je bila na povratku iz Šama na čelu sa Ebu Sufijanom ibn Harbom. Poslanik s.a.v.s. pokušao je ovu karavanu presjeći još na njihovom putovanju iz Mekke ka Šamu, ali je saznao da su prošli pored Medine na dan ili dva ranije. Ovaj pohod se zove “pohod kod Ušejre” jer je do doline Ušejra stigao Poslanik s.a.v.s. sa vojskom, a onda se vratio nazad u Medinu i čekao karavanu u povratku.

Ebu Sufijan, doznavši za zasjedu, zaustavio je kretanje karavane prije Medine i sklonio je na bezbjedno, poslao glasnika u Mekku i zatražio od Mekelija vojnu, te logističku pomoć za sigurnu prođu karavane.

Mekelije su se odazvali Ebu Sufijanu i poslali 1000 boraca sa ciljem sigurne prođe karavane. Vojske, bez ikakvog dogovora, jedna na drugu nailaze u mjestu Bedr, 135 km udaljenom od Medine.

Muslimani su brojali nešto preko 310 boraca, od koji dva konjanika i 72 deve. Mušrici su brojali 1000 boraca, od kojih je bilo 200 konjanika. Bitka je završena grandioznom pobjedom muslimana u kojoj je ubijeno 70 mušričkih vojnika, među kojima i vođa iste Amr bin Hišam. Zarobljeno je 70 mušrika, dok je broj palih šehida među muslimanima bio 14, i to šest muhadžira i osam ensarija.

Bitka na Bedru obiluje ibretima, lekcijama i strategijama koje će zauvijek biti od koristi kako običnom življu među muslimanskim safovima, tako i mudžahidskim odabranim skupinama u borbi protiv nevjerničkih tirana.

Nebrajamo neke od njih.

Izvidnice i prikupljanje informacija koje se tiču neprijatelja i samog terena

Poslanik s.a.v.s. 16. ramazana druge godine po Hidžri sa ashabima dolazi na Bedr, nakon čega lično sa Ebu Bekrom Es-Siddikom r.a. ide u izviđanje. Tom prilikom dobija određene informacije od jednog starca na kojeg su naišli. Uveče Muhammed s.a.v.s. šalje u dodatno izviđanje trojicu vojskovođa, muhadžira: Aliju ibn Ebi Taliba r.a., Zubejra ibn Avvama r.a. i Sa'da ibn Ebi Vekkasa r.a. koji su priveli dvojicu dječaka dok su točili vodu za Mekelije. Od njih je Resulullah s.a.v.s. dobio nove značajne  informacije.

Inovativne strategije ratovanja (metoda „faktor iznenađenja“)

Specifičnost bitke na Bedru, kada je način ratovanja u pitanju, ogleda se u poretku vojske u uređene safove – strojeve, što je bila novina u vojnim pohodima Arapa. Arapi su, do tada, koristili metodu gerilskog ratovanja, po principu “udri i bježi”, vodeći se krilaticom “što crnje to bolje”. U ovom pohodu, Poslanik s.a.v.s. vojsku uređuje u ravne i sređene strojeve, čemu svjedoči kur'anski ajet إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ

“Allah voli one koji se na Njegovom putu bore u redovima kao da su bedem čvrsti.” (As-Saff, 4)

Princip inovativnog ratovanja pokazao se uspješnim i učinkovitim prilikom osvajanja Konstantinopolja, kada je Mehmed Fatih, možda po prvi put u historiji, flotu u potpunosti prebacio kopnenim putem preko trupaca i napao nevjernike odakle se ne nadaju.

Historija i današnjica pune su primjera kroz koje se vidi prednost koju ostvaruju vojske sklone ovoj metodi ratovanja, a muslimanski ummet itekako zaostaje po ovom pitanju.

Iskorištavanje okoline, prirode i prirodnih faktora kao svoju prednost

Poslanik s.a.v.s. je, u prilog svoje vojske, koristio svaku moguću geografsku i kosmičku prednost na mejdanu gdje se borio. Kako prenose historičari, dolinu Bedr je nastanio i zauzeo prije Kurejšija, jutrom, onda je usafio vojsku licima okrenute zapadu, pa je na taj način Sunce bilo u njihovoj zaleđini, a ka očima Kurejšija, što je u startu bila velika vizuelna prednost muslimanskoj vojsci. (Dr. Abd Muhammed Rešid, Vojna strategija)

Habab ibn Munzir r.a. predlaže da se krene još naprijed, zatrpa najbliži bunar spram Mekelija, a potom iskopa kanal kojim će se muslimanska vojska snabdjeti vodom. Njegov prijedlog je Muhammed s.a.v.s. prihvatio kao razumno rješenje.

Podizanje borbenog duha vojske

Ovom metodom Allah dž.š. uči Poslanika s.a.v.s. u sljedećem ajetu:يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ ۚ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ ۚ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُونَ

“O Vjerovjesniče, bodri vjernike na borbu! Ako vas bude dvadesetak izdržljivih, pobijedit će dvije stotine; a ako vas bude stotina, pobijedit će hiljadu onih koji ne vjeruju, zato što su oni ljudi koji ne shvaćaju.”

Poslanik s.a.v.s. je implementirao ovu Allahovu uputu, pa je ashabima u sav glas povikao:

قُومُوا إِلَى جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَوَاتُ وَالأَرْضُ

“Ustajte, Džennet vas čeka, prostran koliko nebesa i Zemlja.” (Muslim, 1901)

Time se itekako podigao moral kod ashaba.

Također, Poslanikovi s.a.v.s. nagovještaji o pogibiji kurejšijskih glavešina, te njihovom tačnom mjestu ubistva (“Ovdje će inša-Allah sutra poginuti taj i taj, a ovdje taj i taj”), dodatno su povećali borbeni duh kod ashaba. (Ibnul Esir)

Dova – najrazornije oružje

Nakon što je rasporedio vojsku i poduzeo sve što je bilo u njegovoj moći, Poslanik s.a.v.s. je ušao u svoj šator, koji je napravljen za njega s ciljem komandnog mjesta, a za njime dva njegova druga, Ebu Bekr i Sa’d bin Muaz, koji su stajali na vratima šatora kao straža. Potom se obratio Allahu subhanehu we teala dovom:

اللهمَّ أَنجِزْ لي ما وعدتني. اللهمَّ آتِ ما وعدتني، اللهمَّ إن تَهلِك هذه العصابةُ من أهلِ الإسلامِ لا تُعبدُ في الأرض

“Gospodaru moj, ispuni mi ono što si mi obećao; Gospodaru moj, daj ono što si mi obećao… Allahu, ako propadne ova šaka muslimana, neće Ti se robovati na Zemlji nakon nje.” (Muslim, 1763)

Ovo je nauk svim muslimanima da u svim svojim poslovima, pred svaku bitku i okršaj protiv nevjernika, ne zaborave da pobjeda i pomoć dolaze od Svevišnjeg, te da se Njemu obrate nakon što poduzmu sve što je u njihovoj moći. Lahko je samo ono što Allah učini lahkim, a u to su se uvjerili ashabi u bici na Hunejnu, kada su se ponijeli svojom brojnošću.

Učešće samog vojskovođe u borbenim dejstvima rame uz rame sa svojom vojskom

Poslanik s.a.v.s. je bio najhrabriji vojskovođa koji je sa svojom vojskom bio u srcu svake borbe, u grotlu svakog bojišta, štaviše, svojom mubarek rukom je ravnao redove svoje vojske.

Od Abdullah ibn Mesuda r.a. prenosi se:

فعن عبد الله بن مسعود رضي الله عنه قال: كنا يوم بدر، كل ثلاثة على بعير، فكان أبو لبابة وعلى بن أبي طالب زميلي رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: فكانت إذا جاءت عقبة رسول الله صلى الله عليه وسلم قالا : نحن نمشي عنك قال: «ما أنتما بأقوى مني وما أنا بأغنى عن الأجر منكما

„Na dan Bedra, na trojicu nas je padala jedna deva. Sa Poslanikom s.a.v.s. devu su još jahali na smjenu Ebu Lubabe i Alija ibn Ebi Talib r.a. tako da, kada bi došao Poslanikov red da pješači, kazali bi: ‘Mi ćemo umjesto tebe, Allahov Poslaniče’, našta bi on odgovorio: ‘Ništa vi niste jači od mene, niti sam ja manje potreban nagrade od vas.'” (Sira Ibn Hišama, Albani ocijenio predaju dobrom)

Svaka pobjeda je od Allaha

Pobjeda na Bedru, i pored sve raspoloživih sredstava i metoda koje je Poslanik s.a.v.s. poduzeo i primijenio, plod je, primarno, Allahove intervencije. Allah je muslimansku vojsku prvo odmorio i pripremio za borbu kišom na spavanju, a onda pojačao interventnim odredima meleka sa različitih nebesa na čelu sa Džibrilom a.s.

Tome svjedoči predaja od Ibn Abbasa, da je Poslanik s.a.v.s. na dan Bedra povikao:

عن ابن عباس -رضي الله عنهما- أن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال يوم بدر: «هذا جبريلُ، آخذٌ برأس فَرَسِه، عليه أَدَاةُ الحَرْب

“Eno Dzibrila, uhvatio konja svog za grivu, na njemu je ratna oprema.” (Buhari)

Kur'anski ajet nedvosmisleno ukazuje da je pobjeda plod Allahove intervencije:

{وَمَا جَعَلَهُ اللَّـهُ إِلَّا بُشْرَىٰ لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُم بِهِ ۗ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِندِ اللَّـهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ} [آل عمران]

“To je Allah učinio da vas obraduje i da time pouzdanje u srca vaša ulije – a pobjeda dolazi samo od Allaha, Silnoga i Mudroga.” (Ali Imran, 126)

Allah je svaku pobjedu muslimana uslovio vjerovanjem i dobrim djelima, kao što On kaže u svojoj Knjizi:

وَعَدَ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ

“Allah obećava da će one među vama koji budu vjerovali i dobra djela činili sigurno namjesnicima na Zemlji postaviti, kao što je postavio namjesnicima one prije njih.” (Nur, 55)

Stoga, kada se desi da muslimani u jednom vremenu na nekom mjestu nisu namjesnici, već ih je kufr nadvladao i učinio ih donjim, razlog je nedostatak jednog od ova dva uslova koje je Allah uvjetovao muslimanima ukoliko žele biti namjesnici, pa tako Allah kažnjava vjernike zbog njihovog propusta ne bi li se povratili.

Davanje važnosti medijskom sektoru

Nije nepoznanica da su mediji u liku pjesnika i pjesništva, još u periodu poslanstva, igrali itekakvu ulogu u društvenim relacijama Hidžaza. Svaka strana, svaki sudionik i akter u društvenom životu tadašnje Mekke i Medine imao je svog pjesnika koji je istupao i kroz stihove zastupao jednu, a korio drugu stranu. Jedna cijela sura u Kur'anu nosi naziv الشعراء – Pjesnici, a i sam Poslanik s.a.v.s. je imao svog pjesnika Hasana bin Sabita, koji nije fizički učestvovao u bitkama koje je vodio Poslanik s.a.v.s. jer je čuvan za verbalni dio okršaja koji je bio neminovan.

U hadisu koj prenosi Ebu Hurejre r.a. stoji da je Poslanik s.a.v.s. rekao Hassanu:

أجبْ عني، اللهم أيِّدَه بروحِ القدُس

„Uzvrati im za mene, Allahu moj potpomogni ga Džibrilom.”

Kada su u pitanju borbe i ratovi, pjesništvo kao tadašnji medij igralo je veliku ulogu. Pjesnici su bili prva linija odbrane, oni su, svaki ispred svoje strane, prvi ustajali i branili čast, obraz i dostojanstvo svog plemena. Pjesnici su imali zadaću podići borbeni duh svoje vojske, podsticati ih na osvetu i odmazdu.

Baš iz tog razloga, dr. Abdul Aziz Humejdi u svojoj knjizi Islamska povijest kaže za pjesništvo tog doba: „Njime su se jedna plemena uzdizala, a druga omalovažava, oni su razbuktavali ratove i gasili ih.”

Stoga, nije ni čudo da su Arapi još u predislamskom periodu, ako bi se u jednom plemenu pojavio pjesnik, pravili veselje, gozbu i slavlje poput svadbe.

Upravo tu leži lekcija i inspiracija današnjim muslimanima koji su malo zapostavili medijski sektor sa svim onim što on čini, premda nikada mediji nisu bili moćnije oružje negoli danas, kako lokalno tako i globalno gledano.

Glas islama 304, strana 12-13, Berin-ef. Ljajić, glavni imam Medžlisa IZ-e Sjenica