Mehmed Zakerijah Zeki Ćinara (1878-1956)

Taslidža je šeher koji odgoji veliki broj alima, među kojima je bio i veliki broj muftija, a muftija koji ostade upamćen među Taslidžacima i dan-danas je Mehmed Ćinara.
Muftija Mehmed-ef. Ćinara rođen je 15. maja 1878. godine Pljevljima u Hadži Arap mahali nedaleko od sandžačke ljepotice Husein-pašine džamije u veoma uglednoj porodici Osmana (Salihovog) Ćinare, oficira tadašnjeg Osmanskog carstva. Mekteb-ibtidaiju završava 1894. godine u rodnoj Taslidži, a već naredne godine kao učenik čije se znanje isticalo upisuje teološke studije u Carigradu, gdje svoje školovanje okončava 1908. godine i dobija idžazetnamu kod mentora muderisa Huseina Nedžmudina Prizrenlije. Nakon završenih studija muftija Mehmed-ef. Ćinara polaže muftijski ispit 1909. godine pred ders-vekilom Jeni-šeherli Ali-efendijom i dobija menšuru šejhul-islama Mehmed Zijaudina.
Iste godine dolazi do sporazuma između poslanika Turske imperije u Beogradu i Ministarstva inostranih djela Kraljevine Srbije i na zahtjev pomenutog ministarstva Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara 1909. godine biva postavljen za niškog muftiju. U svim gradovima tadašnje Kraljevine Srbije gdje je stanovništvo muslimansko dominirao je Niš sa brojem stanovnika islamske vjere. Iz tog razloga je Niš odabran za sjedište muftije kao vjerskog poglavara.

Po dozvoli Šejhul-islama, muraselom rumelijskog Kadi-askera, muftija Mehmed-ef. Ćinara biva postavljen također i za niškog kadiju, sa dozvolom da rješava šerijatske sporove među muslimanima na teritoriji cijele Kraljevine Jugoslavije. Ovu dužnost obnašao je do kraja aprila 1914. godine.
Muftija Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara bio je veoma stručan iz šerijatskog prava. Poznato je da je bio poštivan od strane naroda, a i vrha vlasti.
„Dekretom šejhul-islama Nesib Abdurahmana 1909. godine i na osnovu sultanske irade, odlikovan je velikom vjerskom titulom Brusa Haridž-muderisi. To mu donosi još veći ugled i poštovanje u zemlji i inostranstvu, ali i priznanje za njegov korektan rad.
Dekretom predsjednika Vlade Kraljevine Srbije, krajem jula 1914. godine, postavljen je za vršioca dužnosti vrhovnog muftije u Beogradu, a za vrhovnog muftiju u prijestolnici Srbije postavljen je ukazom kralja Aleksandra I, 22. marta 1921. godine, gdje se nalazio do 1929. godine.“1
Nakon postavljenja za vrhovnog muftiju u Beogradu, muftija Mehmed-efendija imao je petnaest okružnih muftija u Srbiji, Sandžaku i Crnoj Gori. Za vrhovnog šerijatskog sudiju biva postavljen 1929. godine sa sjedištem u Skoplju. Kao šerijatski sudija, pored mnogih odgovornih poslova, on radi na dobrim međureligijskim odnosima. „U međuvremenu, Ćinara je izvršio biat posljednjem halifi Abdul-Medžidu 24. aprila 1922. godine.“2
Muftija Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara bio je u veoma dobrim odnosima, kako privatnim tako i poslovnim, sa svojim komšijom iz Pljevalja, a također visokim vjerskim poglavarom i dostojanstvenikom Pravoslavne crkve, patrijarhom Varnavom – Petrom Rosićem.
Kao osoba koja nikada nije zaboravila svoju rodnu čaršiju, muftija Mehmed-ef. Ćinara, zajedno sa svojim prijateljem patrijarhom Varnavom, dobija od regenta Aleksandra ratne reparacije – novac za izgradnju Pljevalja. Nažalost, novčana sredstva su propala zbog neaktivnosti pljevaljskih poslanika iz tog vakta.

Aprila 1941. godine bugarske trupe ulaze u Skoplje, muftiji Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinari prijete smrću iz razloga velikog uticaja na tamošnje Bošnjake i muslimane i protjeravaju ga u njegova rodna Pljevlja. On u svojoj čaršiji boravi od 1941-1944. godine, pružajući oštar otpor okupatorima, gdje na njihovu ponudu da se njegova mjesečna nadoknada, koju je primao kao ugledna vjerska ličnost i vrhovni šerijatski sudija, nastavi, on s prezirom odbija. Njegov gest odbijanja plaće od okupatora je imao veliki uticaj na ostatak stanovništva, koji je također bojkotovao i odbijao saradnju sa okupacionim snagama tog vremena. Život u okupaciji provodio je skromno sa svojom porodicom, koja je jedini izvor prihoda imala sa svojih imanja.
Od prvih dana NOP-a njegovi sinovi Dželal i Dževad te kćerka Nevzada aktivno su uključeni u Narodnooslobodilački pokret kao skojevci. Nevzada je prva muslimanka iz pljevaljskog kraja koja je otišla, zajedno sa svojom braćom, u partizanske jedinice. I ovaj postupak porodice Ćinara imao je velikog odjeka među muslimanskim stanovništvom da se aktivnije i masovnije uključe u Narodnooslobodilački pokret.3
Nakon ta dva događaja, muftija Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara biva svakodnevno na meti njemačkih okupacionih snaga, pa su ga osudili na smrt, što zbog njegovog vjerskog uticaja na Bošnjake, to i zbog odlaska u NOP njegove djece. Zbog velikog broja poznanstava i mnogo prijatelja u Pljevljima to saznaje i muftija Ćinara, koji tada kreće u izbjeglištvo na Kosovo, gdje se u okolini Prištine kod svojih prijatelja skriva od okupatora koji su ga neprestano tražili zbog izvršenja smrtne kazne na koju su ga osudili.
Do kraja rata muftija Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara biva na Kosovu, gdje dobija ponudu od tamošnjih vlasti da obavlja povjereničku dužnost. Ustavom iz 1946. godine ukida se Šerijatski sud, a njegov poglavar Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara odlazi u penziju. Nakon toga muftija Ćinara odlazi u Skoplje. Redovno se vraćao u svoju rodnu Taslidžu i bivao rado viđen gost u taslidžanskim kućama.
Muftija Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara nosilac je više značajnih priznanja i odlikovanja. Pored vjerske titule Brusa Haridž-muderis, za zasluge iz Prvog svjetskog rata odlikovan je Karađorđevom zvijezdom koja je bila najveće odlikovanje između dva svjetska rata. Od kralja Jugoslavije Aleksandra Karađorđevića odlikovan je Ordenom Svetog Save III, II i I stepena sa lentom, a od sultana Rešada ordenom Osmanlija IV stepena. Posljednje njegovo odlikovanje bilo je za zasluge u toku NOB-a i za jačanje zajedništva. Predsjednik Tito ga je odlikovao Ordenom bratstva i jedinstva sa zlatnim vijencem.
O životu muftije Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinare malo se zna. Njegov portret objavljen je u publikaciji Muslimani u Jugoslaviji 1930. godine. Mehmed Zekerijah Ćinara je imao dva sina i dvije kćerke. Sinovi Dževad i Dželal su bili visoki oficiri, a kćerke Fakira u Skoplju, a Nevzada u Pljevljima.
Mehmed Zekerijah – Zeki Ćinara je preselio na Ahiret 1956. godine u Skoplju gdje je i ukopan.

(Endnotes)
1 Uzeir Bećović, Husein-pašina džamija, Podgorica 2006, str. 197.
2 Uzeir Bećović, Husein-pašina džamija, Podgorica 2006, str. 197.
3 Mehmed Ćinara. Dostupno na >pvportal.me/2014/06/mehmed-zakerijah-zeki-cinara-muftija-kraljevine-jugoslavije/< [Preuzeto, 27. maja 2022. godine]

Glas islama 320, autor:Kenan Delić